Denkbeelden worden pas werkelijkheid wanneer gedachten vertaald worden in concrete ideeën. Vanuit deze overtuiging ontwierp architect en industrieel ontwerper Kai Stania zijn persoonlijke huis, dat in een totaal eigen choreografie vanuit de hoogte uitkijkt over de Oostenrijkse hoofdstad Wenen.
Dit artikel is een bewerkte vertaling van een basistekst geschreven door Barbara Jahn
Voor architecten is het zeker en vast niet eenvoudig om je eigen opdrachtgever te zijn. Stania, die als freelance architect en productontwerper werkt op de plaats waar hij woont, waagde zich aan deze precaire evenwichtsoefening. “Het was niet altijd gemakkelijk om beide rollen te combineren”, geeft hij openlijk toe.
De zwarte omlijsting van de architectuur, vooral in combinatie met de royale raamoppervlakken, oogt tegelijkertijd dramatisch en licht.
Foto: © Walter Luttenberger
Denken in beelden en landschappen
Als veelzijdig, creatief persoon denkt Stania in beelden en landschappen. Zijn voorliefde voor picturaal drama en het fotografisch vastleggen van momenten is duidelijk zichtbaar in de architectuur van zijn moderne, vrijstaande huis. Het bevindt zich op een van de hoogste punten van het Wienerwald, een dichtbebost gebied dat zich uitstrekt over de Oostenrijkse deelstaten Neder-Oostenrijk en Wenen. Met zijn zwarte gevel vormt het een imposant sluitstuk van een hele reeks architectonisch wat minder verfijnde woningen op de weg ernaartoe.
Aan de straatkant werden openingen spaarzaam gebruikt. De zwarte gevelpanelen weerspiegelen de omgeving en bezorgen de oppervlakken een dynamische levendigheid.
Foto: © Walter Luttenberger
Mensen glimlachen vaak wanneer architecten een voorliefde voor de kleur zwart hebben en dat ook duidelijk zichtbaar tonen. Voor Kai Stania is dit echter geen mode gerelateerde keuze of een zekere liefdesverklaring aan het bouwgilde : hij streeft een totaal andere visie na, die hij via het niet alledaagse, volledig zwarte omhulsel van zijn huis tot uiting brengt.
Als je via bijzondere zichtlijnen naar bepaalde punten in het huis geleid wordt, wordt het samenspel tussen de plaats van de woning, de omgeving en zijn fascinatie hiervoor duidelijk.
De overgang tussen binnen en buiten verloopt zachtjes en in ‘etappes’. Door het gebruik van eenvoudige kaders wordt de kubusvorm van het huis verlengd en zo ontstaat een ‘tussen’ruimte.
Foto: © Walter Luttenberger
De architect koos voor een houtskeletconstructie, aangezien deze het concept van openheid en overgangen optimaal ondersteunt. Hoewel de uitkragende constructie het gebouw veel groter doet lijken dan het in werkelijkheid is, blijft de scherpgerande architectuur met haar precieze lijnen toch voldoende op de achtergrond om de natuur tot eigenlijke hoofdrolspeler te verheffen. Het frame, dat in de loop van de dag en in de loop van de seizoenen steeds weer nieuwe stukjes van het landschap prijs geeft, bezorgt zo elke ruimte zijn eigen bijzondere kwaliteiten. Wat het extra spannend maakt, is dat de plaatselijke bouwvoorschriften wellicht ook een beetje bijdroegen aan dit ontwerpelement. De fictie completeert de architectuur, precies daar waar dat voor de structuur noodzakelijk was.
Vooral bij het vallen van de avond worden de contouren van de zwarte architectuur extra zichtbaar. Dit wordt nog versterkt wanneer in het huis het licht aangaat, en de structuur van binnenuit verlicht wordt.
Foto: © Walter Luttenberger
Cinemascope-effect
Als we meer in detail gaan kijken, wordt duidelijk hoe Stania de afzonderlijke scènes en fragmenten met zijn zwart omlijnde architectuur wil vastleggen. Er wordt een zeker Cinemascope-effect gecreëerd, waardoor het beeld even stilstaat, om pas in de volgende opname verder te gaan. Rekening houdend met de eisen van de bouwautoriteiten slaagde de architect er ook in om zijn vooraf bedachte kubusvorm te realiseren. De insprong van de bovenverdieping laat door de zwarte, scherpe lijnen een geheel nieuw volume ontstaan. De omlijstingen zijn naast frivole designdetails ook functioneel: ze bieden namelijk schaduw aan de omliggende open ruimtes.
De weerkaatsing van zwarte oppervlakken werd ook in het interieur toegepast om de ruimtelijke grenzen volledig op te heffen.
Foto: © Michael Nagl
Voor de realiteitsgetrouwe omzetting van zijn denkbeelden, vond Kai Stania in Trespa de ideale partner om dit project te verwezenlijken. Zwarte gevels zijn immers geen alledaags verschijnsel in Oostenrijk en deze woning was destijds zelfs het eerste particuliere project waarbij een ongebruikelijke kleur gebruikt werd.
Met zijn scherpe randen en beknopte contouren levert de zwarte kleur een belangrijke bijdrage tot dit uitmuntende totaalbeeld. In totaal werden er 462m² aan zwarte Trespa Meteon-panelen geïnstalleerd. Deze vormen samen met de royale glasoppervlakken een harmonieus, zij het contrasterend, samenspel.
Hier weet je nooit precies waar je bent. Bevind je jezelf in de woonkamer, de keuken of al in de tuin?
Foto: © Michael Nagl
Ruimtelijke grenzen afgeschaft
Kai Stania denkt zijn ontwerpen tot het einde door. Hij besteedt bijzondere aandacht aan de overgangen, die vloeiend moeten zijn om het geheel in stand te houden. In zijn eigen huis schaft hij de ruimtelijke grenzen eenvoudigweg af, of het nu gaat om de overgang binnen-buiten, de scheiding van wonen, eten en koken of de begrenzing tussen slaapkamer en badkamer.
Veel van zijn eigen ontwerpen voor Oostenrijkse fabrikanten vonden in deze context ook een thuis in zijn eigen woning. Zo wordt er gekookt op het k7 kookeiland, dat als een podium rijst of daalt, en dat bijna helemaal kan worden afgesloten voor de vorming van een monoliet. Slapen doet men in het riletto bed, ontworpen voor fabrikant Team 7, werken geschiedt in het Bene kantoor en de tafel is, hoe kan het ook anders, een echte Wittmann.
Uitzicht, maar geen inkijk: privacy van buitenaf is gegarandeerd.
Foto: © Michael Nagl
Zodra het daglicht achter de horizon is verdwenen en het zwart van de nacht langzaam met de architectuur versmelt tot één geheel, neemt het huis opnieuw een andere gedaante aan. De binnenverlichting bezorgt de architectuur een nog grafischer uitzicht en uiteindelijk wordt een geheel andere dimensie gecreëerd, die de volgende ochtend andermaal verandert in een nieuwe spectaculaire filmlocatie.
Wenen ligt aan je voeten. Van hieruit heb je het beste zicht op de zonsondergang over de Oostenrijkse hoofdstad.
Foto: © Walter Luttenberger