A@W Newsletter

“Kleur voegt niet enkel een aangename kwaliteit toe aan design, het versterkt het ook”, stelde de Franse schilder en illustrator Pierre Bonnard aan het begin van de 20^Ste eeuw. Het is een bewering die vandaag meer dan ooit opgaat, nu kleur een steeds duidelijker element vormt in de wereld van architectuur en design.

Sinds de kegeltjes van onze ogen in staat waren om kleuren van elkaar te onderscheiden, maakten kleuren integraal deel uit van ons leven, zelfs tijdens onze evolutie als soort. Het gaat terug naar het punt van overleven, waarbij onze ogen beter zijn in het herkennen van kleuren als rood en geel (denk aan verkeerslichten), dan groen en blauw. Onze waarneming van kleur is evenwel ook zeer subjectief, en refereert aan onze culturele en sociale identiteit als individuele wezens. Als we het dus hebben over kleur in de sfeer van architectuur en design is het belangrijk te benadrukken dat er geen goede of foute kleur bestaat. In plaats daarvan kan je stellen dat het er bij de keuze van kleuren om draait rekening te houden met de ruimtelijke context van een bepaalde omgeving.

Bekijk je kleur vanuit een geografisch perspectief, dan wordt duidelijk dat ook geografie een rol speelt. Neem, bijvoorbeeld, de kleurrijke architectuur van Mexico City, de ingetogen kerken in wit eikenhout in de Scandinavische landen of de levendige industriële landschappen van de Franse kuststeden… Hier merk je hoe de geografische en culturele opvoeding van de architect doorwerkt in de identiteit van de gebouwen.

Het nieuwe Popl Burger restaurant in Kopenhagen. Dit werd ontworpen door Spacon & X en maakt overal gebruik van gelaagde kleuren, om de sfeer van het restaurant over te brengen.
Foto: ©  Bjørn Bertheussen

Nikoline Dyrup Carlsen, een architecte uit Kopenhagen en medeoprichter van het multidisciplinaire architectuurbureau Spacon & X: "Ik vind dat het potentieel van kleur in de architectuur wordt ondergewaardeerd, vooral dan in Scandinavië. Kleur kan een diepgaande invloed hebben op onze perceptie van ruimtes. Bij Spacon & X streven we er vaak naar om kleur te gebruiken als een middel om de waarden van het gegeven project te communiceren, of het nu gaat om een werkplek-DNA, de sfeer in een restaurant of het creëren van een gastvrij gevoel in een hotel."

In het hele kantoor van de Deense ‘Safety Technology Authority’ worden levendige blauwe en gele tinten gebruikt. Deze weerspiegelen het ethos van het bedrijf, waar veiligheid en welzijn hoog in het vaandel gedragen worden.
Ontworpen door Spacon & X.
Foto: ©  Spacon & X

Kunnen we stellen dat kleur in wezen als indirect moet worden beschouwd? Onze waarneming van een kleur hangt immers af van de context waarin deze wordt getoond. Dyrup Carlsen voegt hierover het volgende toe: "Als mens eisen we meer van de ruimtes waarin we leven. We hebben het gehad met het gebruik van de standaard witte kubus en evolueren in een richting waarbij vanuit oprechte interesse aandacht besteed wordt aan de identiteit en het DNA van elk materiaal en oppervlak."

Een installatie van Margrethe Odgaard in de showroom van het Deense textielbedrijf Kvadrat. Hier wordt kleur gebruikt als communicatiemiddel voor de designwaarden van het bedrijf.
Foto: © Kvadrat

Richten we ons op het gebruik van kleur in de wereld van design, dan kunnen we niet omheen de Deense textiel- en kleurenontwerpster Margrethe Odgaard. Odgaard is gekend voor haar werk waarin ze kleur benadert als een allesomvattende zintuiglijke waarneming die een positieve invloed kan hebben op de toeschouwer. Naast samenwerkingen met onder andere Kvadrat, Muuto en HAY, werd haar werk tentoongesteld in onder meer ‘Designmuseo Helsinki’ en ‘Willumsen’s Museum’. Op de vraag hoe ze haar werk met kleur benadert, geeft ze het volgende antwoord: "Voor mij gaat het niet zozeer om de kleur zelf, maar meer om het licht: hoe het licht het oppervlak bereikt waarop de kleur zich bevindt, hoe het wordt geabsorbeerd, hoe het wordt gereflecteerd en tot slot de energie waarmee het ons oog bereikt. Werken met kleur is voor mij een fysieke manifestatie van licht op een oppervlak dat ons en onze zintuigen kan voeden."

Een reeks gordijncomposities van Margrethe Odgaard, waarin de interactie van meerdere kleuren in een patchworkachtige lay-out wordt bestudeerd. Gemaakt met Odgaards Panoramatextiel voor Kvadrat in het Munkeruphus Museum.
Foto: © David Stjernholm

Hoewel kleur een oneindige studie met oneindig veel mogelijkheden kan lijken, moet je kleur volgens Odgaard met een vastberaden houding benaderen: "Je moet je intentie met de kleur identificeren. Welk emotioneel en perceptueel effect wil je de kleur laten oproepen? In welke context zal het leven erin zich afspelen en hoe wordt erin gewerkt? Je moet een duidelijk omschreven visie en richting hebben van waaruit je kunt vertrekken."

‘De Popsicle Index: Studies in zintuigelijke perceptie’ (2018), door Margrethe Odgaard.
Foto: © Andreas Omvik

Helaas lijkt het erop dat er meer is dan onze perceptie van kleur, die door een veelheid van dingen wordt bepaald en waarbij onze individualiteit als oppermeester wordt beschouwd. Je kunt vooral stellen dat de context, ongeacht de perceptie, een cruciale factor is om te overwegen wanneer men met kleur werkt, of het nu gaat om de muren van een restaurant, het uitzicht van een stoffen gordijn of de tint van een stoel.

Vertaling van artikel geschreven door Nikolaj Hansson, in aanloop naar de Norges Varemesse in Oslo (Noorwegen, 29 en 30 september 2021)